W końcówce 2021 roku śląskie środowisko szachowe, a szczególnie miasta i regionu rybnickiego, poniosło dużą stratę – 29 listopada zmarła wielka miłośniczka szachów Halina Fojcik.
Halina Fojcik – z domu Bednarek – urodziła się 27 stycznia 1939 r. w Katowicach. Po zakończeniu II wojny światowej na podstawie decyzji administracyjnej rodzice przenieśli się do Rybnika gdzie „Halinka” – ze względu na Jej bezkonfliktowość i bezpretensjonalność oraz chęć pomocy każdemu tak nazywana była w środowisku szachowym – spędziła całe swoje życie.
W Rybniku ukończyła szkołę podstawową i liceum ogólnokształcące a także szkołę muzyczną I stopnia. Dość wcześnie zetknęła się z szachami gdyż rodzice przyjaźnili się z Karolem Pasternakiem, organizatorem życia szachowego w Rybniku, a szachy były częstym elementem spotkań towarzyskich.
Szczęściem dla Niej było to, że od roku 1954 w województwie katowickim przeprowadzano masowe rozgrywki szachowe noszące nazwę Szkolnej Olimpiady Szachowej. W tych rozgrywkach odnosiła pierwsze sukcesy – w roku 1956 w grupie dziewcząt szkół ponadpodstawowych – rozgrywki równoważne przyszłym mistrzostwom juniorek – zajęła IV miejsce (zwyciężyła przyszła reprezentantka Polski i Szwecji Jolanta Szota-Dahlin). Wymiernym poziomem gry było uzyskanie II kategorii szachowej i zapisanie się do sekcji szachowej „Górnika” Rybnik.
Po ukończeniu szkoły średniej nastąpiła przerwa w życiu szachowym związana ze studiami na Uniwersytecie Wrocławskim, uzyskaniem dyplomu magistra matematyki i stabilizacją życia rodzinnego. Po dłuższej przerwie w grze i po powrocie do Rybnika powoli powracała do życia szachowego. Zawodowo była związana z nauczaniem matematyki w Zawodowej Szkole Górniczej KWK „Boguszowice” a grą szachową z sekcją szachową „Górnika” Boguszowice.
W roku 1972 zagrała w Mistrzostwach Śląska Kobiet i półfinale Mistrzostw Polski Kobiet w Częstochowie gdzie na 2 rundy przed końcem była w grupie zawodniczek walczących o miejsce uprawniające do gry w Finale Mistrzostw Polski. Partia z ostatniej rundy z Zytą Łęgowską (przegrana) dała awans przeciwniczce. Wyniki uzyskane w roku 1972 dały uzyskanie I kategorii szachowej i powołania do reprezentacji Śląska na mecze międzyokręgowe. Kolejne starty i uzyskiwane wyniki doprowadziły do uzyskania w roku 1975 tytułu kandydatki na mistrzynię.
Praca zawodowa i zaangażowanie w inne aspekty życia szachowego nie pozwoliły na dalsze podnoszenie poziomu bezpośredniej gry szachowej. Zrozumieniem tego był udział w grze korespondencyjnej gdzie w Półfinale II korespondencyjnych Mistrzostw Polski Kobiet (1973 – 1975) zajmuje II miejsce i uzyskuje awans do Finału. Finał II korespondencyjnych Mistrzostw Polski (1975 – 1978) również przynosi II miejsce i tytuł V-ce Mistrzyni Polski.
Halina Fojcik oprócz gry bezpośredniej i korespondencyjnej była bardzo aktywna na innych polach działalności w sporcie szachowym:
– działacza szachowego,
– organizatora i współorganizatora imprez szachowych,
– sędziego szachowego
– instruktora i trenera szachowego
I na każdym z nich uzyskiwała duże osiągnięcia.
Praca w charakterze nauczyciela w szkole ponadpodstawowej daje możliwości do nauczania gry w szachy. Ułatwieniem do podjęcia pracy instruktora w szkolnych kółkach szachowych były rozgrywki Szkolnych Olimpiad Szachowych a w regionie Rybnika zorganizowana od roku 1983 Szkolna Liga Szachowa. Wspólnie z Janem Helioszem – metodykiem ds. spraw pozalekcyjnych zajęć szkolnych – selekcjonowano uzdolnioną do gry szachowej młodzież i przekazywano do klubów i sekcji szachowej na terenie i wokół Rybnika. Z inicjatywy Piotra Bobrowskiego wprowadzono naukę gry w szachy w przedszkolach i na tym polu Halina Fojcik była bardzo aktywna. Dla podniesienia poziomu dydaktycznego ukończyła w roku 1980 wprowadzone z Inicjatywy Polskiego Związku Szachowego 2-letnie Podyplomowe Studia Trenerskie na Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie z dyplomem trenera II klasy co dało jej możliwość współpracy z Komisją Młodzieżową Polskiego Związku Szachowego. W trakcie wakacji szkolnych uczestniczyła w obozach szkoleniowych prowadzonych w formie akcji Wakacje z szachami.
Prowadzenie zajęć szachowych wymaga przekazywania szkolonej młodzieży umiejętności zachowania na imprezie szachowej do czego niezbędną jest praktyczna znajomość sędziowania. Halina Fojcik rozumiejąc te wymogi rozpoczęła zdobywanie odpowiednich kwalifikacji. Pierwszą imprezą, którą prowadziła w roli sędziego głównego były Mistrzostwa Śląska Juniorów rozgrywane w roku 1973 w obiektach Zasadniczej Szkoły Górniczej KWK „Boguszowice”. Wraz z kolejnymi doświadczeniami przybywało umiejętności i w roku 1984 uzyskała tytuł sędziego klasy państwowej co dało Jej uprawnienia do sędziowania imprez o charakterze ogólnopolskim i międzynarodowym. Wykorzystała to do sędziowania Szachowego Międzynarodowego Turnieju Arcymistrzyń w Wiśle w latach 1996 – 2003.
Przywołane powyżej Mistrzostwa Śląska Juniorów 1973 w Boguszowicach były także debiutem Haliny Fojcik w roli organizatora imprez szachowych. Najbardziej znaczącymi imprezami, które organizowała i współorganizatora to Mistrzostwa Polski Kobiet w grze błyskawicznej Rybnik 2002 i Rybnik 2003 oraz Ogólnopolskie Mistrzostwa Pracowników Oświaty. Szczególnie jako nauczycielka była związana z imprezami w środowisku nauczycieli w których uczestniczyła jako sędzia, organizator i także jako uczestniczka. W XVI Mistrzostwach Polski Nauczycieli Nisko 1984 zdobyła tytuł Mistrzyni Polski w turnieju kobiecym..
Aktywność Haliny Fojcik zarówno w części regionalnej dotyczącej Rybnika jak i na terenie województwa śląskiego pozwoliły Jej uzyskiwać funkcje w Zarządzie Śląskiego Związku Szachowego, a mianowicie:
– w kadencji 1976 – 1980 – Przewodnicząca Komisji Sportowej,
– w kadencji 1980 – 1984 – Sekretarz
– w kadencji 1996 – 1999 – Referat wyróżnień i dyscypliny.
Godzi się w tym miejscu zaznaczyć, że udział kobiety w Zarządzie Okręgu to był duży poziom wyróżnienia i autorytetu – w okresie działalności Okręgowego Związku Szachowego w latach 1924 – 1999 to była druga (po Barbarze Wojciechowskiej) kobieta wybrana przez delegatów Walnych Zebrań do składu Zarządu Okręgu.
Przytoczone powyżej dziedziny sportu szachowego w których Halina Fojcik pozostawiła swój wielki wkład byłyby niepełne gdyby nie przywołać tej całej grupy wybitnych szachistów, które zostały ukształtowane przez proces szkolenia w kółkach i sekcjach szachowych, wymienić tu należy: Monikę Bobrowską (Soćko), Karinę Szczepkowską (Cyfka), Agnieszkę Matras-Clement, Bartłomieja Heberlę, Marcina Krzyżanowskiego, Marcina Wałacha i wielu, wielu innych.
Na turniejach nieodłącznie towarzyszył Jej aparat fotograficzny – prowadząc albumy z wycinkami i zdjęciami z turniejów Halina Fojcik dokumentowała szachowe życie Rybnika i one w przyszłości będą świadectwem JEJ pasji i zaangażowania w życie szachowe środowiska.
Halina Fojcik kochała dzieci i młodzież, chętnie rozmawiała z nimi o problemach doradzając i wspierając je w dokonywaniu właściwych wyborów zarówno na szachownicy jak i w życiu codziennym. Była dobrą szachistką, dobrą sędzią szachową a przede wszystkim kochała szachy i poświęcała im dużo czasu.