ś. † p.
Mirosława Litmanowicz
(06.09.1928-18.08.2017)
18 sierpnia polskie szachy odniosły wielką stratę, w wieku 89 lat odeszła z tego świata Mirosława Litmanowicz, mistrzyni międzynarodowa, olimpijka, mistrzyni Polski z 1968 roku.
p. Mirosława była wielką popularyzatorką szachów, a jej znakomite książki do nauki gry w szachy były podstawowym materiałem dla tysięcy szachistów w całej Polsce.
W 1976 roku za sportowe osiągnięcia została odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi oraz tytułem „Zasłużonej Mistrzyni Sportu”.
Pogrzeb odbędzie się 30 sierpnia o 12.30 na Wólce Węglowej (Cmentarz Północny w Warszawie) (sala B).
MIROSŁAWA LITMANOWICZ
(1928 – 2017)
Maria Mirosława Litmanowicz (z domu Kałęcka) urodziła się 6 września 1928 roku. Jej pierwszym nauczycielem był ojciec Ignacy Leonard Kałęcki, pedagog, długoletni kierownik szkoły podstawowej w podwarszawskim Wawrze.
Po ukończeniu studiów w Szkole Głównej Planowania i Statystyki otrzymała w czerwcu 1950 r. skierowanie do pracy w Ministerstwie Handlu Wewnętrznego. Zachęcona przez kolegę z pracy zapisała się do klubu „Ogniwo” Warszawa, działającego przy stołecznym Przedsiębiorstwie Wodociągów i Kanalizacji na placu Starynkiewicza. W marcu 1951 r. zadebiutowała w Mistrzostwach Polski kobiet, zajmując na turnieju w Częstochowie 6. miejsce na 12 uczestniczek. Po zamążpójściu, już pod nazwiskiem Litmanowicz, w 1953 r. w Katowicach wraz z kolegami z „Ogniwa” (Plater, Duda, Solecki, Krulisch, Rysak, Śmigaj, Łojek, Niwiński) zdobyła złoty medal na Drużynowych Mistrzostwach Polski. Później aż do końca kariery sportowej grała w barwach wojskowego klubu „Legion” (który początkowo nosił nazwę „Dom Wojska Polskiego”).
Ogółem w latach 1951 – 1972 wystąpiła 16 razy w indywidualnych Mistrzostwach Polski kobiet, raz zdobywając złoty medal (Lublin 1968) i pięciokrotnie – medal srebrny (1957, 1959, 1964, 1969, 1972). W Drużynowych Mistrzostwach Polski grała 12 razy, pięciokrotnie zdobywając medal złoty.
W latach 1957 – 1972 wystąpiła w pięciu kobiecych Olimpiadach Szachowych (odbywały się wówczas one rzadziej niż obecnie) uzyskując łącznie 24,5 p. z 45 partii. Wielokrotnie reprezentowała Polskę w meczach międzynarodowych oraz w turniejach międzynarodowych, wygrywając dwa z nich. W 1967 r. uzyskała tytuł mistrzyni międzynarodowej FIDE. Grę w turniejach przez cały czas łączyła z praca zawodową w Głównym Urzędzie Statystycznym – na pełen etat.
Po zakończeniu gry wyczynowej odniosła duży sukces jako autorka książek. Jej podręcznik dla młodzieży (I wydanie – 1982) rozszedł się w nakładzie 150 tysięcy egzemplarzy!
W 1996 r. ukazało się jej doskonałe opracowanie poświęcone VI Olimpiadzie Szachowej Warszawa 1935. W 2001 r. powstała książka „Karol Irzykowski – pióro i szachy”, której byłem współautorem.
Szczególny sentyment miała Mirosława Litmanowicz do swej ostatniej książki pt. „Arcymistrzyni” (Wydawnictwo „Penelopa” 2010), która była poświęcona życiu i twórczości szachowej Krystyny Hołuj – Radzikowskiej (warto tu podkreślić, że obie mistrzynie przez kilka dziesięcioleci walczyły ze sobą zaciekle przy szachownicy, utrzymując przy tym niczym nie zmąconą przyjaźń). Według istniejących danych Mirosława Litmanowicz ma największy na świecie dorobek książkowy wśród wszystkich pań piszących o szachach.
Mieszkanie Mirosławy Litmanowicz przy ul. Flory, wypełnione szachową literaturą i trofeami zdobytymi na turniejach, zawsze było otwarte dla gości szachowych, tak zagranicznych, jak i krajowych. Bywali tam tacy koryfeusze szachów jak Michaił Tal, Dawid Bronsztejn, „król kolekcjonerów szachowych” Lothar Schmid i Mieczysław Najdorf. Swoje bogate doświadczenia Pani Mirka zawarła w autobiograficznej książce „Moja przygoda z szachami” (Warszawa 2005), bogatej w interesujące fotografie i zapisy partii z rozmaitych turniejów. Znajdziemy tam również załączone poniżej dwie stare partie, do których zmarła Mistrzyni zawsze chętnie wracała.
Litmanowicz – M. Perevoznic [A69]
Łódź 1963
turniej strefowy (r. 3)
1.d4 Sf6 2.c4 g6 3.Sc3 Gg7 4.e4 d6 5.f4
Wariant Czterech Pionów był w rękach Mirosławy Litmanowicz groźnym orężem przez wiele lat.
5…0–0 6.Sf3 c5 7.d5 e6 8.Ge2 exd5 9.cxd5 We8 10.e5 dxe5 11.fxe5 Sg4 12.e6 fxe6 13.0–0 Gxc3?
Reprezentantka Rumunii z pewnością przeczuwała, że oddanie „czarnopolaka” jest ryzykowne, ale dwa piony „piechotą nie chodzą”. Lepsze jest 13…exd5 14.Sxd5 Ge6 15.Gc4 Sc6 i czarne bronią się.
14.bxc3 exd5 15.Sg5 Se3 16.Gxe3 Wxe3 17.Sf7 Hb6?
Przegrywający błąd, należało wypróbować 17…He8! Teraz na pozycję czarnych posypie się lawina kombinacyjnych ciosów.
18.Wb1 Hc6 19.Hd2
19.Gc4!! i nie ma zadowalającej obrony, np. 19…Ge6 20.Sd8! lub 19…dxc4 20.Hd8+ Kg7 21.Hh8 mat.
19…We7 20.Sh6+
Szybko wygrywa 20.Gf3
20…Kg7 21.Hg5 Hd6 22.Wf5!?
Efektowne wtargnięcie. Gra szybko się kończy po 22…Gxf5? 23.Sxf5+ oraz 22…Ge6 23.Hf6+ Kxh6 24.Wh5 mat. Jeśli 22…He6, to wygrywa 23.Sg4 Sd7 24.Wbf1 We8 25.Gb5 itd. Ruch w tekście też nie ratuje.
22… Wxe2?! 23.Wf7+ Kh8 24.Wfxb7
Białe mają tu do dyspozycji wiele energicznych kontynuacji, np. 24.Wd7! Sxd7 25.Sf7+ Kg8 26.Sxd6 albo 24.Wc7! oraz 24.Sf5! z matem.
24…Hf8
Jeśli 24…Gxb7, to oczywiście 25.Sf7+.
25.Wf1 Gf5 26.g4
Jeszcze silniejsze 26.Wxf5!
26…Sd7 27.gxf5 He8 28.fxg6 hxg6 29.Sf7+ 1–0
Litmanowicz – W. Novarra [D24]
Lublin 1969
Olimpiada Szachowa Kobiet
1.d4 d5 2.c4 dxc4 3.Sf3 Sf6 4.Sc3 a6 5.e4 b5 6.e5 Sd5 7.a4 c6
Lepsze 7…Sxc3! 8.bxc3 Hd5.
8.axb5 Sxc3 9.bxc3 cxb5 10.Sg5! Gb7
10…Hd5?! 11.Ge2!; 10…e6? 11.Sxf7! Kxf7 12.Hf3+.
11.e6! fxe6 12.Sxe6 Hd6 13.d5! He5+ 14.Ge2 Sd7
14…Gxd5?? 15.Hxd5 Hxd5 16.Sc7+.
15.0–0 Wc8 16.Gf3 Hxc3
16…g6 17.Ge3!
17.Wa3! Hb4
17…He5 18.We1; 17…Hf6 18.Gg5.
18.We3 g6?
Wielkie osłabienie pozycji, niemożliwe do naprawy.
19.Ga3
Możliwe też 19.Hd4 Sf6 20.Ga3 Ha5 21.Sxf8 Wxf8 22.Wxe7+ i dalej np. 22…Kd8 23.Wxb7 Hxa3? 24.Hb6+ z matem.
19…Ha5 20.Sxf8 Wxf8
20…Kxf8?! 21.Ha1!; 20…Sxf8 21.Wxe7+ Kd8 22.Wxb7 Hxa3 23.Hd4+-.
21.Gxe7! Kf7
21…Ha4 22.Gg5+ Kf7 23.We7+ Kg8 24.Hd4 i białe wygrywają.
22.Gg4 Sf6 23.Hd4
Lepsze 23.Hf3! Hb6 (23…Kg7 24.Gxc8! Gxc8 25.Gxf8+) 24.Gxc8.
23…Sxg4 24.Hxg4 Hb6 25.Gxf8 Kxf8
25…Wxf8 26.Hd7+ Kg8 27.We7 i wygrywa.
26.Hf3+ Kg8 27.We7 Wf8 28.Hc3! Wf7
28…Hf6 29.Hxf6 Wxf6 30.Wxb7 c3 31.Wc1.
29.We8+ Wf8 30.Wxf8+ Kxf8 31.Hh8+ Kf7 32.Hxh7+ Kf6 33.We1 Gxd5 34.He7+ Kf5 35.We5+ Kf4 36.Hg5 mat (1–0)
Partia otrzymała jedną z dwóch równorzędnych nagród „za piękność”.
Opracował Tomasz Lissowski, przewodniczący Komisji Historycznej PZSzach